In de winter slaapt de hele natuur. Dieren houden een winterslaap, loofbomen gaan vertragen om energie te besparen. Als er al iets gebeurt in de natuur, dan is dit nauwelijks of niet zichtbaar. De winter als energetisch seizoen is het moeilijkst voor ons westerse mensen om te begrijpen: het gaat namelijk om al wat wij ervaren wat niet zichtbaar is. Als individu kunnen we ons vragen stellen als: Wanneer voel ik de roep van mijn ziel? Hoe beleef ik dat? Leef ik in lijn van wat mijn ziel verlangt? Hoe stel ik mij voor dat ik verder leef na de dood?
Als koppel kunnen we ons wezenlijke vragen stellen als: Hoe kunnen we ons voorbereiden op het afscheid dat er onvermijdelijk aankomt? Hoe voel ik mij bij de gedachte dat we ooit niet meer fysiek samen zijn? Wat blijft over van onze relatie als jij er niet meer fysiek bent?
Jan: Denkend aan winter vraag ik me af, waar staan wij voor? Minder en anders of, oh ramp, minder en slechter? Ieder van ons heeft zo zijn eigen verlieservaringen, tegenslag, foute keuzes, verdriet, boosheid en angst. Hoe kan je dan nog spreken van groei? Groeien in berusten, loslaten, in afscheid nemen? Moeilijk toch? We kunnen elkaar tot steun zijn, wat gewicht uit elkaars rugzak nemen en de vrijgekomen ruimte opvullen met troost, hoop, perspectief.
Ooit zei ik in een weekendploeg, toen we niet goed verbonden waren: “Ik voel me als een boom in de winter met kale stam, takken en twijgjes, in bar weer en een desolaat landschap.” Waarop een ander me het perspectief van de echte bomen vertelde: “In de wortels stroomt nog het sap en zit energie opgeslagen voor de volgende lente, en die komt zeker.” Maar ja elke boom gaat ooit dood… In de ruimere cyclus geeft die echter licht en voeding aan de volgende generaties. Ik herinner me de “nursing logs” in het Amerikaanse regenwoud. Zelf denk ik aan mijn fietstocht naar Breskens en terug, met onze oudste kleinzoon van afgelopen zomer. In die dagen was ik echt weemoedig en dacht ik veel aan mijn vader die duizenden kilometers met mij gefietst heeft. Nu ik dus ook, op kleine schaal. Het voelde goed: het doorgeven van knowhow, ervaring, beleving ook. Een dagje fietsen is ook stil worden, verinnerlijking, verwondering.
En wat met ons, Jan en Leen? We vierden onze 40 jaar getrouwd op eigen wijze, het was een zomerse ervaring met veel gelach en blij samen zijn. Ik blik er dankbaar en gelukkig op terug. Tegelijkertijd zijn we onze bankzaken aan het regelen, stemmen we ons leven af op een lager inkomen, ligt alles klaar om het terras rollatorproof te maken. Dus ja we bereiden ons voor op de winter. Langzaam, want ik ben er nog niet aan toe of beter gezegd: ik verzet me. Als de energie en of de motivatie laag is, reageer ik boos. “Ze moeten hoog zijn!” De kunst is om te ontdekken wat nog wel kan in die nieuwe realiteit. Maar dat is nog een leerproces.
Leen: Zoeken naar zin, het onzichtbare voelen: het zit in mijn wezen verweven. Ik herinner me nog goed hoe ik als lagere schoolkind onverwacht het klooster mocht betreden. Ik voelde me onmiddellijk omringd door dat ontastbare, de stilte, de rust en… iets meer. Nu nog kan ik genieten van de stilte van een kerk. Eenzelfde gevoel overvalt me als ik stilsta bij de wijdsheid van de zee. Ik kan er alles aan toevertrouwen, er verschuift iets in mijn binnenste op zo’n moment. Ik voel me klein, opgenomen en verbonden in het grote geheel. Voor mij is dat de roep van mijn ziel. Het is het zoeken naar verbinding met het ongrijpbare mysterie leven.
Muziek, natuur mensen het kan me allemaal dat onzegbare laten voelen. Er is daar dat prachtige gedicht van Ida Gerhardt
Geur van honing
en jonge melk
van een nestdiertje
dat slaapt.
Een ademhalen van dons
En speurbaar
aan de neusvleugels
de geur van wat er gebeurd is;
geboorte,
geheim.
Eenzelfde mysterie kan ik voelen bij het sterven. Zo filosofisch denkend is er geen angst voor de dood, wel verdriet voor wie achterblijft. Het afscheid, de pijn die soms aan de dood vooraf gaat. Denkend aan mijn ouders voel ik onmacht en zorg. Ik zie de ontreddering en angst bij mijn moeder nu ze alleen achter blijft. Ze zakt verder weg in haar dementie en dat is pijnlijk, confronterend en hoe dan ook verlies. Maar het overlijden van mijn vader en haar fragiliteit brengen ook iets anders. Wij, de broers en zussen zijn in deze dagen sterk verbonden. We slaagden erin om een fijne afscheidsviering voor onze vader sàmen vorm te geven. Dat was geen evidentie gezien onze grote diversiteit. We omringen elkander warm en dat is echt een geschenk om te koesteren. En hoe zal dat voor ons zijn? Geen idee, maar ik hou me vast aan de gedachte dat je er dan op een andere manier voor me zal zijn, en ik voor jou. Het heeft geen zin om daarover te piekeren, laat ons nu leven.
Het Nu geeft me vandaag andere opdrachten dan gisteren. De tijd is anders en de zin wordt anders ingevuld dan pakweg 5 jaar geleden. Ik wil ruimte maken in mijn agenda om met de mensen in mijn omgeving tijd door te brengen. Ik wil vrolijkheid en verbondenheid genereren. Ik merk dat ik vertrouwen heb in de toekomst. Mensen zullen altijd op zoek gaan naar…, ze zullen veilige plekken creëren en elkaar voeden. De Liefde… mensen zoeken ze. En vinden ze bij elkander, ook op momenten (of misschien nét op momenten) dat de winter voelbaar is in hun leven, hun lichaam, hun ziel.
Liefde en meer 